21 mei: King's Highway

Vandaag was een reisdag maar wel één met veel stops. Deze dag zouden we van Wadi Musa (Petra) naar Amman rijden, grotendeels over de "King's Highway". De King's Highway is een historische route langs Jordanië's mooiste landschappen en langs diverse historische plaatsen. Deze weg is al zeer oud en werd in het verleden gebruikt door legers, handelaren, kruisvaarders en pelgrims en zij allen lieten hun sporen na. Het was vroeger één van de belangrijkste handelsroutes in het Midden Oosten. Dat ook de kruisvaarders deze handelsweg gebruikten, blijkt uit het imposante kruisvaarderkasteel dat zij in Karak bouwden. Al-Kerak is een groot fort uit de eerste helft van de 12e eeuw, gebouwd op een hoogte van circa 1000 meter en kijkt daarmee uit over een groot deel van Jordanië. We bezochten dit kasteel dat een prachtig uitzicht biedt over het Jordaanse land (foto 1). Onder andere zagen we de keuken/bakkerij en de kerkers die nog in vrij goede staat waren. Gevangenen werd overigens gedood door hen over de muren honderden meters naar beneden te gooien. Uit de bouw van het kasteel en de locatie hoog op de rotsen (foto 8), blijkt dat dit al-Kerak kasteel voor de kruisvaarders met name als bescherming gold. Zij bouwden snel en functioneel, grof zonder veel versieringen (bijv. foto 4), gebruik makend van een hard vulkanisch gesteente. Latere restauraties door Arabieren toen Kerak de zetel werd van een Byzantijnse bisschop waren verfijnder en maakten gebruik van zandsteen.

Verder reizend over de King's Highway, maakten wij een lunchstop bij een restaurant bij Wadi Mujib (1e foto onder). Het landschap is hier bijzonder indrukwekkend. De rivier Wadi Mujib, in de oudheid Arnon genoemd, loopt hier door een spectaculaire kloof (2e en 3e foto onder) en komt uiteindelijk uit in de Dode Zee. De plaats hier wordt soms wel de Grand Canyon van Jordanië genoemd en dat is niet verwonderlijk. De King's Highway daalt hier 400 meter in de diepte in de kloof om vervolgens weer die 400 meter te stijgen. In de rivier is enkele jaren geleden een stuwdam aangelegd, wat mij verbaast met dit droge klimaat waar al het water verdampt. Onze Jordaanse gids vertelde ook dat de aanleg van deze stuwdam een heel ander microklimaat in de omgeving van Wadi Mujib heeft doen ontstaan met vogels en planten die hier eerder niet voorkwamen.

We volgden de King's Highway nu verder richting de berg Nebo (Siyagha). De berg Nebo fascineert met name zoveel mensen door zijn enorme symbolische betekenis voor de christelijke en joodse religie. Dit was namelijk de berg waar Mozes het beloofde land mocht zien en stierf (4e foto onder). Het gebied is door de Franciscanen gekocht voor onderzoek en restauraties. Boven op de berg Nebo hebben diverse kerken gestaan, waaronder de Moses Memorial Church, die tijdens ons bezoek gerestaureerd werd. In deze kerk is een enorm en mooi mozaïek te zien, dat nu tijdens de restauratie tijdelijk in een tent werd bewaard (5e foto). De berg met een hoogte van ongeveer 800 meter biedt uitzicht over de hele Jordaanvallei en de Dode Zee. Helaas was het zicht door de hitte vandaag beperkt (6e foto), vermoedelijk had Mozes beter zicht.

Dichtbij de berg Nebo ligt nog een enorme trekpleister voor toeristen en pelgrims: de Grieks orthodoxe kerk van St. George in Madaba, waarin een vloermozaïek uit de 6e eeuw (!) met een kaart van Palestina ligt. Deze kaart diende ooit als hulp voor pelgrims op weg naar het Heilige Land. Het mozaïek is niet meer compleet, maar onder andere Jeruzalem (foto 9), Betlehem, Jericho, de Jordaan en de Dode Zee zijn nog goed te herkennen. Na ons bezoek aan Madaba reden we door naar ons einddoel Amman (11e foto) waar we aan het einde van de dag aankwamen.

22 mei: Jerash

Behalve de stad Petra heeft Jordanië nog een absoluut cultureel historisch hoogtepunt en dat is de vroegere stad Jerash of Gerasa. Jerash is één van de mooiste en best bewaarde Romeinse steden in het Midden Oosten. De stad ligt ongeveer 50 kilometer van Amman en was vroeger een welvarende stad in de heuvels van Gilead. Rond het jaar 70 veroverden de Romeinen Jerash en maakten het onderdeel van de Romeinse provincie Syrië. Rond deze tijd werd ook het stadsplan van Jerash gelegd in het typisch Romeinse schema van de belangrijke brede met zuilen omgeven hoofdstraat, de Cardo Maximus, en kleinere zijstraten. Het hippodroom (foto 1,2) even buiten de oude stad, dat als eerste opviel bij ons bezoek aan Jerash dateert uit de 2e eeuw en is het kleinste bekend Romeinse circus. Hier werden bijvoorbeeld races met strijdwagens gehouden die onder de Romeinen populair waren. Verder lopend gaan we door de Zuidelijke Poort (foto 3), langs de overblijfselen van de stadsmuur, en begint het ommuurde gedeelte van Jerash. We komen dan op het Forum (foto 4,5), een ovaal plein omringd door zuilen, Ionische kolommen, met Griekse inscripties. Dichtbij het Forum ligt het Zuid Theater uit de 1e eeuw, met ruimte in 32 rijen voor ongeveer 3000 toeschouwers  (foto 6-10). Die toeschouwers konden vanaf de tribunes kijken op het podium (foto 8), dat heel mooi bewaard is gebleven. Opvallend is dat zelfs vanaf de bovenste rij van de tribunes, onze Jordaanse gids die in het midden van het theater staat te vertellen, nog te verstaan is. Het theater was daarnaast zo gebouwd dat het orkestgedeelte ook als zwembad gebruikt kon worden.

Als het verder lopen door Gerasa, komen we bij de overblijfselen van een aantal Byzantijnse kerken. We maken  onder andere een stop bij de overblijfselen van de Kerk van SS. Cosmas and Damian. Van deze kerk, gebouwd rond 533,  is nog een groot deel van de mozaïekvloer intact en te zien vanaf de bovenkant van de kerk (De kerk zelf is niet open voor publiek.). Cosmas and Damian waren tweelingbroers, beroemde doktoren die geen honorarium vroegen  van hun patiënten en later martelaren werden. Op het mozaïek (2e foto onder) zijn complexe decoraties te zien met symbolische figuren, diamanten en vierkanten met geometrische ontwerpen, vogels, dieren en portretten van donors. Even verderop ligt de imposante Tempel van Artemis (4e foto) met mooi gedecoreerde Korintische kolommen (5e -7e foto onder). De tempel is gewijd aan de godin van Jerash, namelijk Artemis, de dochter van Zeus. Binnen is een terras met het vroegere openlucht altaar. De Tempel van Artemis is één van de mooiste gebouwen in Jerash. Iets voor de tempel liggen de Propyleeën van de Tempel van Artemis, oftewel de vroegere toegangspoort (8e en 9e foto). Op de trappen hiervan maakten wij onze groepsfoto. De trap aflopend door de Propyleeën komen we bij het Nymphaeum. Dit bijzonder mooie en intacte gebouw uit het eind van de 2e eeuw was een fontein opgedragen aan de dochters van Zeus. In de nissen die nog te zien zijn hebben standbeelden gestaan die vazen vasthielden waaruit het water stroomde.

Bij het Nymphaeum zijn we ook aangekomen bij de hoofdstraat, de Cardo Maximus. Deze is ongeveer 800 meter lang en loopt van het Forum naar de Noordelijke Poort. De Cardo Maximus (1e foto onder) was vroeger geheel omgeven door kolommen waarvan er nu nog zo'n 500 staan. Over de Cardo Maximus lopen we terug naar het Hippodroom waar een voorstelling wordt gegeven om zodoende een idee te geven van wat zich hier zoveel jaren terug afspeelde: met gladiatoren en strijdwagens. De Zweedse organisator houdt hier gepensioneerde politiemannen en militairen aan het werk als gladiator om zo hun karige pensioen aan te vullen en is daarmee de grootste werkgever in deze arme regio van Jordanië. Bij het verlaten van Jerash lopen we langs de Arc de Triumph van Jerash, een enorme ingang opgericht ter gelegenheid van het bezoek van keizer Hadrianus aan de stad Jerash in de winter van 129-130 en daarom ook wel de Poort van Hadrianus genoemd (5e foto onder).