Binnenland: Gortis, Festos, Mattala

Op 26 mei namen we de huurauto om de binnenlanden van Kreta in te trekken. Het weer was nog niet geweldig, maar het landschap was heel mooi met veel uitgestrekte olijfboomgaarden. Onze eerste echte stop was bij de opgravingen in Gortis (Gortyna). Deze stad in een olijfbos op de Mesara-vlakte bevat veel belangrijke sporen uit de oudheid, met name  uit de 7e tot 4e eeuw v. Chr. Veel van de meest bezochte opgravingen stammen uit de Romeinse tijd. Een uitzondering hierop is de Basilica Agios Titos, de Titus-basiliek, een kruiskoepelkerk uit de 6e eeuw. Wel Romeins zijn het forum en het Odéon. Het Odéon is van speciaal historisch belang omdat hier in steenblokken wetteksten zijn gegrift. Dit is de beroemde rechtscodex van Gortis. De wetteksten dateren uit de 5e eeuw v. Chr en stonden destijds voor iedereen zichtbaar op de markthal. De Romeinen hebben de wettafels later in een halfrond theatergebouw, het Odéon, ondergebracht. De teksten zijn geschreven in "ploegschrift": van links naar rechts, in spiegelbeeld van rechts naar links en dan weer van links naar rechts en zo naar beneden.

Vanuit Gortis reden we verder door Kreta om via allerlei omwegen uit te komen bij Festos. Hier bevindt zich na Knossos het grootste minoïsche paleis op een berg uitkijkend over de Messara-vlakte en volgens de mythe werd ook deze stad gesticht door koning Minos. Festos werd rond 1900 v. Chr gebouwd en is nog in redelijke staat, maar is niet zo mooi gerestaureerd als Knossos. Toch is het, mede door zijn ligging, een indrukwekkend paleis. Via een brede trap die ook als toeschouwerstribune voor processies werd gebruikt en de propyleeën kom je op een grote binnenplaats waaromheen alle gebouwen stonden. In de magazijnen zijn nog voorraadvaten van aardenwerk te zien. We bleven in Festos een uurtje om vervolgens verder te rijden in de richting van de zuidkust van Kreta, in de richting van Matala. Matala was ooit een vissersdorpje aan het eind van een dal in een baai gevormd door zandrotsen. Nu is het echter een plaats voor massatoerisme. Het historische belang van Matala ligt in de beroemde woonholen die hier in de vroege steentijd in het kalksteen werden uitgehakt. In het steen bevinden zich hier een verbazingwekkend geheel van stookplaatsen, stenen bedden en verbindingen tussen de holen.

Ida-gebergte / Nida-plateau

Redelijk vroeg in de ochtend op deze 1e pinksterdag vertrokken we om het het indrukwekkende Idi-gebergte op Centraal-Kreta te gaan bezoeken. Het Idi-gebergte is één van de drie bergmassieven op Kreta en omvat ook de hoogste berg van Kreta, de Timios Stavros met een hoogte van 2456 meter. Ons doel vandaag is de Nida-hoogvlakte, een op ongeveer 1400 meter hoogte gelegen plataeu met een grootte van zo'n 4 vierkante kilometer. De route er naar toe is prachtig. Deze gaat door steeds indrukkender en woester wordend berglandschap met geweldige natuur, langs schapen- en geitenkuddes en karakteristieke mitato's (de ronde stenen hutten van geitenherders), mooie uitzichten en hoogteverschillen en voorjaarsbloemen. Uiteindelijk krijg je dan een fantastistisch zicht op de groene Nida-hoogvlakte. Op de vlakte is geen bebouwing, behalve een taveerne. Deze taveerne staat ook op korte aftand van de Ida-grot, de grot waar Zeus een gedeelte van zijn kindertijd zou hebben doorgebracht. Hier zijn diverse archeologische vondsten gedaan. Vanaf het Ida-plateau gaan we met een grote omweg over Rethymnon terug naar Heraklion. Het was een mooie dag, maar net nu het eindelijk mooi weer is geworden, moeten we de volgende dag weer terug naar Nederland.